Οι άφθες είναι επώδυνες ελκώσεις (πληγές) στο στόμα, που προκαλούν λύση της συνέχειας του βλεννογόνου του στόματος.
Εμφανίζονται μεμονωμένα ή αρκετές μαζί και σε διαφορετικά σημεία του στόματος όπως στην εσωτερική πλευρά των χελιών
και των παρειών, στον ουρανίσκο, στα ούλα και στη γλώσσα. Εάν είναι πολύ μεγάλες μπορεί να προκαλέσουν
έντονο πόνο και δυσκολία στην ομιλία και στη μάσηση, τις περισσότερες φορές όμως υποχωρούν μόνες
του μέσα σε 7-10 μέρες.
Περίπου 10 με 20% του πληθυσμού ταλαιπωρείται από άφθες. Εμφανίζονται και υποχωρούν, αλλά παρουσιάζουν πολλές και συχνές υποτροπές, προσβάλλοντας κυρίως τις γυναίκες. Δεν πρέπει να συγχέονται με τον επιχείλιο έρπητα που αναπτύσσεται εξωτερικά στο στόμα και είναι μεταδοτικός.
Στάδια
- Αίσθηση καψίματος ή τσιμπήματος
- Μικρό ερυθρό εξόγκωμα με στρόγγυλο ή ωοειδές
- Ανοιχτό έλκος με κόκκινο περίγραμμα που στο κέντρο του καλύπτεται από μία λευκοκίτρινη μεμβράνη. Είναι το πιο επώδυνο στάδιο
- Απομάκρυνση λευκής μεμβράνης και μετριασμός του πόνου
- Επούλωση πληγής
Ο πόνος είναι ιδιαίτερα έντονος όταν η άφθα έλθει σε επαφή με αλάτι, όξινες τροφές (π.χ. λεμόνια) και καυτερά.
Μορφές
- Μικρές άφθες : Έχουν οβάλ σχήμα και είναι μικρότερες από 1 εκατοστό του μέτρου. Αποτελούν την πιο συχνή μορφή και είναι ιδιαίτερα οδυνηρές. Διαρκούν 3-14 ημέρες.
- Μεγάλες άφθες: Έχουν μέγεθος περίπου 1 εκατ. Και μεγάλο βάθος. Διαρκούν περισσότερο από τις μικρές άφθες μέχρι και 6 εβδομάδες .
- Ερπητόμορφες άφθες: Είναι μια ομάδα πολύ μικρών ελκών με διάμετρο 1-3 χιλιοστών. Μοιάζουν με τα έλκη που προκαλούνται από τον ιό του έρπητα απ’ όπου πήραν και το όνομά τους. Συνήθως υποχωρούν σε 7-10 ημέρες αλλά μερικές φορές τα μεμονωμένα έλκη μπορεί να ενοποιηθούν σχηματίζοντας μια μεγάλη και πολύ επώδυνη άφθα.
Αιτιολογία
Δεν είναι γνωστό το πώς προκαλούνται, εκτιμάται όμως πως είναι αποτέλεσμα υπερδραστηριοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος μετά από κάποιο ερέθισμα.
Παράγοντες που επηρεάζουν
1. Μικροτραυματισμοί
- Δάγκωμα χειλιών,
- Αιχμηρά κομμάτια φαγητού
- Σιδεράκια, ή κακότεχνα σφραγίσματα/γέφυρες
- Μυτερά ή στραβά δόντια που πληγώνουν το μάγουλο ή τη γλώσσα
- Οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν σωστά
- Βούρτσισμα με σκληρή οδοντόβουρτσα
2. Χημικοί παράγοντες
- Αλκοόλ
- Ασπιρίνη
- Γαρυφαλέλαιο)
(Συχνά τοποθετούνται στο στόμα από τον ασθενή για ανακούφιση από τον οδοντικό πόνο)
3. Μολύνσεις
- Ιογενείς
- Μικροβιακές λοιμώξεις
- Μυκητιάσεις Διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος
4. Ανοσοκαταστολή
- Χημειοθεραπεία
- Προσβολή από τον HIV
5. Συστεμικές νόσοι
- Ελκώδης κολίτιδα (νόσος του Crohn)
- Δυσανεξία στη γλουτένη
6. Αλλεργίες
7. Αβιταμίνωση
8. Στρες / Άγχος
9. Ορμονικές αλλαγές στις γυναίκες (κατά τη διάρκεια του μηνιαίου κύκλου ή της εγκυμοσύνης).
10. Καρκίνος Στόματος
Οι αρχικές ελκώσεις στα πρώτα στάδια καρκίνων του στόματος μπορεί να προσομοιάζουν με άφθες, με τη διαφορά ότι δεν υποχωρούν μετά από μερικές ημέρες όπως οι κοινές άφθες.
Θεραπεία
Οι άφθες συνήθως θεραπεύονται μόνες τους μέσα σε λίγες ημέρες. Είναι βέβαια απαραίτητη η καλή στοματική υγιεινή για να αποφευχθεί η μόλυνση τους.
- Αν ο πόνος είναι πολύ ενοχλητικός πάρτε ένα παυσίπονο ή κάντε επάλειψη με κάποιο ειδικό ζελέ με αναλγητική δράση
- Χρησιμοποιείστε ένα αντιμικροβιακό στοματικό διάλυμα
Χρειάζεται να απευθυνθούμε σε ένα οδοντίατρο, ή ιατρό για βοήθεια όταν:
- Η άφθα δεν δείχνει να επουλώνεται μετά την παρέλευση 2 εβδομάδων
- Η άφθα/ άφθες είναι μεγάλες και πολύ επώδυνες
- Σε περίπτωση πολύ μεγάλου δίνονται τοπικά κορτεκοστεροειδή
- Αν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μόλυνσης μπορεί να συνταγογραφηθεί και κάποιο αντιβιοτικό σκεύασμα
Κυρίως όμως προσπαθήστε να αποφεύγετε όλους τους πιθανούς ερεθιστικούς παράγοντες.